Laten we dit artikel beginnen met de betekenis van inclusief taalgebruik. Het is een manier van spreken en schrijven waarbij je:
- stereotypen vermijdt
- uitgaat van mogelijkheden in plaats van problemen én
- probeert niemand uit te sluiten
Waarom inclusief taalgebruik zo belangrijk is? Het is een manier van communiceren die niemand discrimineert, op welke grond dan ook. Inclusief taalgebruik is belangrijk, omdat het zorgt voor een rechtvaardige samenleving en een veilig klimaat waarin iedereen welkom is om te zijn wie hij, zij of hen is.
Taal als spiegel van de maatschappij
Talen veranderen: sommige woorden verdwijnen en elk jaar komen er nieuwe woorden bij. Een goed voorbeeld hiervan is het Van Dale Woord van het Jaar van 2022. Dit was ‘klimaatklever’. Zoals je hieruit dus begrijpt is de taal die we gebruiken een weerspiegeling van de tijd waarin we leven. Soms gaat de natuurlijke verandering in de taal niet snel genoeg. Dan wringt het en realiseren we ons dat bepaalde woorden of uitdrukkingen niet (meer) kunnen. Taalverandering roept soms weerstand op. ‘Je mag ook niets meer zeggen, tegenwoordig’ wordt dan gemopperd.
Hoe inclusief communiceren?
Onthoud: je hoeft het niet meteen perfect te doen. Fouten maken mag. Belangrijker is dat je je openstelt voor verandering en je best doet te begrijpen waarom bepaalde woorden of uitdrukkingen misschien niet zo handig zijn. Ook op sociale media en in je marketingcommunicatie is het belangrijk om inclusief schrijven toe te passen. Wij helpen je alvast op weg met 7 tips voor inclusieve communicatie.
Tip 1: Dames en heren?
Termen als ‘dames en heren’ of ‘jongens en meisjes’ zijn gemakkelijk te vermijden door te kiezen voor genderneutraal taalgebruik en non-binaire aanspreekvormen. Begin je communicatie bijvoorbeeld met ‘Beste bezoekers’. Door niet te spreken over man of vrouw weet je zeker dat je niemand uitsluit. Let ook op met formuleringen als ‘hij voelt zich een man’. Het gender van transgender mensen is geen gevoel of beleving, dus: ‘hij is een transgender man’. Wil je over een non-binair persoon spreken, gebruik dan de persoonlijke voornaamwoorden ‘hen’, ‘hun’ of ‘die’.
Tip 2: Niet-dit, niet-dat
Inclusieve taal beschrijft mensen aan de hand van wat zij zijn, in plaats van wat ze niet zijn. ‘Niet-hetero’ of ‘niet-wit’ suggereert dat hetero en wit de norm zijn. Vermijd ook validismen. Discriminatie van mensen met een beperking (niet: handicap!) zit soms ook minder opvallend verborgen in onze taal. Vermijd daarom woorden als ‘Oost-Indisch doof’ of ‘blinde vlekken’.
Tip 3: Grappig? Niet echt.
Maak van mensen geen bijvoeglijke naamwoorden, zelfstandige naamwoorden of scheldwoorden, ook niet wanneer je het als ‘grapje’ bedoelt. ‘Nichtenstreek’, ‘pottenkapsel’, ‘wijvenpraat’: nooit oké. Over vrouwen wordt nog te vaak in verkleinwoorden gesproken. Een vrouw met een succesvolle webshop is ‘een meisje met een bedrijfje’. Draai het eens om: zou je een soortgelijke formulering gebruiken voor een succesvolle man?
Tip 4: Een ‘echte’ Nederlander
Met de term ‘Nederlander’ bedoelen we vaak een wit persoon. Wees je ervan bewust dat personen van kleur, met een tweede nationaliteit of migratieachtergrond ook Nederlander zijn. Zoek je een expert op een bepaald gebied? Dan kijk je naar kwalificaties, niet naar identiteit. Een zwarte man is niet automatisch expert op het gebied van discriminatie, zoals niet elke vrouw expert is op het gebied van abortusrechten.
Tip 5: Dekoloniseer de Nederlandse taal
Gebruik ‘wit’ en ‘zwart’ in plaats van ‘blank’ en ‘bruin/donker’, en zeg ‘tot slaaf gemaakten’ in plaats van ‘slaven’. Vermijd bovendien uitdrukkingen waarin het woord ‘zwart’ een negatieve betekenis heeft, zoals in ‘zwarte dag’ en ‘zwartrijden’. Het n-woord gebruiken we natuurlijk al helemaal niet.
Tip 6: De nieuwe taal is van en voor iedereen
Bijna niemand kent de héle Nederlandse taal, maar het zijn vooral meertalige Nederlanders en Nederlanders die dialect spreken die op dit gebied gediscrimineerd worden. Door open te staan voor alle invloeden op onze taal, wordt deze alleen maar rijker!
Tip 7: Duidelijke taal
Gebruik Nederlandse termen in plaats van ‘hippe’ Engelse leenwoorden en vermijd afkortingen en ingewikkeld jargon zonder uitleg. Het gemiddelde taalniveau in Nederland is B1: pas je communicatie hierop aan. Professioneel is immers niet hetzelfde als ingewikkeld. En het klinkt zo logisch, maar toch: je hoéft niet alles te zeggen. Wat voor de één een simpele krachtterm is om eens lekker stoom af te blazen, kan een ander diep raken. Laat gevloek dus achterwege.
Tijd voor inclusieve communicatie
Natuurlijk pas je vanaf nu al onze tips toe. Maar kijk ook eens naar de teksten die je eerder schreef. Onderwerp je website, socials en andere communicatie aan een kritische controle. Zo word je je bewust van je eigen verbeterpunten, en kun je ook oude teksten helemaal inclusief schrijven!
Wil je meer weten over inclusief communiceren in de kunst- en cultuursector? ‘Waarden voor een nieuwe taal’ van de Code Diversiteit & Inclusie vertelt je alles over een veilige, inclusieve en toegankelijke taal voor iedereen in deze sector. Wil je meer informatie over de inclusieve communicatie betekenis én wat dit betekent voor jouw organisatie? Neem dan contact met ons op. Wij helpen je graag.
Meer weten?
Ik help je graag bij al je vragen over inclusief schrijven. Neem contact met me op.